شهرک مسکونی انجیر
۱۴۰۳
- محل
- جزیره ابوموسی
- کارفرما
- وزارت راه و شهرسازی
- مساحت (مترمربع)
- ۲۴٬۰۰۰
- نوع
- مسکونی،فضای باز
- وضعیت
- ایده
شهرک مسکونی انجیر
2025
- محل
- جزیره ابوموسی
- کارفرما
- وزارت راه و شهرسازی
- مساحت (مترمربع)
- ۲۴٬۰۰۰
- نوع
- مسکونی، فضای باز
- وضعیت
- ایده
طراحی مجموعه مسکونی انجیر در زمینی غیرتفکیکی به مساحت ۲۴٬۳۳۹ متر مربع و در فاصله ۳۵۰ متری از ساحل شمالی جزیره ابوموسی واقع شده است. سطح اشغال کل زمین سایت ۲۲ درصد از مساحت آن، تراکم ساختمانی ۸۰ درصد از مساحت سایت و ۴۰ درصد از سایت به فضاهای باز و بینابینی اختصاص یافته است. این طرح با نگاهی کل نگر به جنبههای اقلیمی، اکولوژیکی، اقتصادی و فرهنگی و الهام از مفاهیم الگوی چهارباغ، نه تنها به دنبال نمایش فیزیکی زیبایی و هماهنگی معماری و شهرسازی، بلکه به عنوان نمادی از ارتباط بین عناصر طبیعت و معنویت در سبک زندگی است.
یکی از چالشهای اصلی این پروژه، هماهنگی معیارهای طراحی خانهها با اقلیم منطقه و الزامات مسابقه بود. از دیگر موارد مهم، نحوهی جانمایی ساختمانها و مسیرهای دسترسی بود تا جریان هوا بهدرستی در سراسر سایت حرکت کند و نسیم دریا به سمت ساحل موجب جلوگیری از تجمع رطوبت شود. همچنین، تأمین پارکینگ مورد نیاز پروژه، تأمین آب برای ساکنین و فضای سبز، بهرهگیری از انرژی خورشیدی و جانمایی بهینه صفحات فتوولتائیک برای تأمین بخشی از برق مصرفی از دیگر چالشهای طراحی بهشمار میرفت. علاوه بر این، انتخاب گونههای گیاهی سازگار با اقلیم جزیره و کمنیاز به آب به منظور حفظ پایداری محیطی و کاهش مصرف منابع طبیعی، از موضوعات کلیدی در طراحی محوطه پروژه بود.
این طرح با نگاهی کلنگر به جنبههای اقلیمی، اکولوژیکی، اقتصادی و فرهنگی و با الهام از مفاهیم الگوی چهارباغ ایرانی، صرفاً به نمایش زیبایی فیزیکی و هماهنگی در معماری و شهرسازی نمیپردازد، بلکه به عنوان نمادی از پیوند میان طبیعت، انسان و معنویت در سبک زندگی معاصر عمل میکند.
فرآیند طراحی این پروژه بر پایهی الهام از الگوی چهارباغ ایرانی و رویکردی کلنگر نسبت به اقلیم، بوم، فرهنگ و اقتصاد محلی شکل گرفته است. سازماندهی فضاها به گونهای است که تعامل میان انسان و طبیعت را تقویت کند و از مفاهیم بومی همچون سایه، حیاط، و فضاهای بینابینی برای ایجاد تعادل میان درون و بیرون بهره میگیرد. در این مسیر، پایداری محیطی و بهرهگیری از مصالح و فناوریهای بومیسازیشده بهعنوان عناصر اصلی تفکر طراحی در نظر گرفته شدهاند.
در این پروژه، مفهوم نوینی از سکونت در جزیره معرفی شده است که با تکیه بر سیستم سازماندهی فضایی چهارباغ و بهرهگیری از سازههای پیشساخته سبک و قابل بازگشت به طبیعت شکل گرفته است. این روش، ضمن کاهش زمان ساخت و اثرات مخرب زیستمحیطی، امکان انعطافپذیری در ترکیب واحدهای مسکونی و بهینهسازی تهویه طبیعی و مصرف انرژی را فراهم میکند. استفاده از چرخه آب خاکستری، جمعآوری آبهای سطحی و طراحی بر پایهی پتانسیل اقلیمی باد و آفتاب نیز بخشی از سیستم نوین پایداری در این طرح بهشمار میآید.
در این پروژه، عناصر و ابزارهای جدیدی به کار گرفته شدهاند که همزمان با حفظ هویت بومی، کیفیت زیست محیطی و فضایی را ارتقا میدهند. از جمله میتوان به بهکارگیری سازههای پیشساخته سبک با قابلیت بازگشت به طبیعت، جدارههای ضد رطوبت با ضریب انتقال حرارتی کنترلشده برای اقلیم جزیره، و صفحات فتوولتائیک جهت تولید انرژی خورشیدی اشاره کرد. همچنین، استفاده از پوششهای حصیری متحرک در بازارچه فصلی و طراحی فضاهای بینابینی سایهدار از دیگر ابزارهای نوینی است که در راستای افزایش آسایش حرارتی و پایداری زیستاقلیمی در طرح به کار گرفته شدهاند.
طراحی پوشش گیاهی محوطه این پروژه با اختصاص بیش از ۳۰ درصد از مساحت کل سایت به فضاهای باز، بینابینی، عمومی و اشتراکی، بر مبنای کاشت و نگهداری گونههای گیاهی بومی و سازگار با اقلیم جزیره از جمله انجیر، نخل، چریش، مشک، بادام و تکوما شکل گرفته است. این طرح با بهرهگیری از قابلیت دستگاههای آبشیرینکن موجود، جمعآوری آبهای سطحی در فصول سرد و طراحی چرخه آب خاکستری، به ایجاد رویکردی پایدار در مصرف منابع طبیعی و ترویج فرهنگ صرفهجویی در میان ساکنان میپردازد. در راستای ایجاد پویایی و حس تعلق در فضا و تأمین فضاهای عمومی مطابق با مدارک مسابقه، طراحی بازارچهای فصلی با پوشش حصیری متحرک در امتداد محور اصلی چهارباغ و سکوی نظرگاهی در انتهای آن برای بهرهمندی از مناظر طبیعی منطقه پیشبینی شده است.
این پروژه با رویکردی اجتماعی، بر بهبود کیفیت زندگی و ارتقای فرهنگ زیستمحیطی ساکنان جزیره تأکید دارد. طراحی فضاهای باز اشتراکی، مسیرهای پیادهروی، و بازارچهی فصلی، بستری برای تعامل اجتماعی، آموزش جمعی و ترویج رفتارهای مسئولانه در برابر طبیعت فراهم میکند. استفاده از منابع پایدار، مدیریت آب، و توجه به اقلیم محلی نهتنها بخشی از معماری پایدار است، بلکه بهعنوان ابزاری فرهنگی برای ارتقای آگاهی و سبک زندگی جامعه محلی در نظر گرفته شده است.
در این پروژه، مقیاس طراحی بر پایهی تعادل میان ابعاد انسانی، اقلیم جزیره و ساختار کلی سایت تعریف شده است. سازماندهی فضاها بهگونهای است که رابطهی مقیاس میان واحدهای مسکونی، فضاهای باز و محور اصلی چهارباغ حفظ شود و در عین حال، ادراک فضایی ساکنان در هر سطح—from فضاهای خصوصی تا فضاهای عمومی—بهصورت طبیعی و تدریجی شکل گیرد. این رویکرد، مقیاسی انسانی و در عین حال اقلیمی را دنبال میکند که به هماهنگی میان زندگی فردی، جمعی و محیط طبیعی منجر میشود.
طراح و معمار
فیروز فیروز
امیر عباس ابوطالبی
مدیر پروژه
زینب هوشنگی
اعضای تیم
فرنوش براتلو
محمد حسن سواری
آناهیتا نبیری
آرمین تبریزی
نیکان حجری
میثم زعفران کار
کیانا امیر مظاهری
فرنوش بندی
نگار موحدی
مشاور بوم شناسی و گیاه شناسی
بهرام زهزاد
مهندس مکانیک
سامان چگینی
مشاورین شهرسازی
ترانه یلدا
فرناز فرشاد